Toerzeiler Blogs

De kunst van het opstappen


Hoezo, zult u denken. Je hebt toch de nodige contacten met booteigenaren die je van tijd tot tijd uitnodigen om mee te varen? Of je meldt je aan bij de Bemanningsbank, reageert op de mailservice en hopla, weer een tocht geregeld. Allemaal waar, maar daar zit ‘m de uitdaging ook niet in. Het gaat om het opstappen zelf.

Stel, je mag een dag mee. Je staat keurig met je tas, je eigen reddingsvest en je lifeline op de afgesproken tijd voor de poort van de jachthaven. Je stuurt een appje naar de eigenaar van de boot en daar komt ze al aan om je binnen te laten. Je begroet elkaar hartelijk, zeilers onder elkaar nietwaar, en even later zit je met een bakje koffie in de hand en een gevulde koek erbij in de kuip. ‘Mooi schip,’ zeg je, terwijl je stiekem je ogen laat dwalen over staand en lopend want, constateert dat alles vanuit de kuip gehesen kan worden, dat er sprake is van een helmstok en dat de motorbediening op een wat ongelukkige plek zit.

Intussen vertelt de schipper honderduit over boot en de aanstaande zeiltocht en veert op bij het volgende appje… opstapper nummer twee meldt zich.

‘Kijk maar even binnen hoor,’ zegt ze terwijl ze weer op weg gaat naar het hek. Je dwaalt wat rond in de kajuit, navigatietafel, schakelbord, waar zit de marifoon? En je zet je spullen neer in de hondenkooi. Maar hopen dat dat ok is.

Drie kwartier laten en nog een (onbekende) opstapper verder wordt er vertrokken. De schipper vergeet even uit te leggen hoe ze van plan is de box uit te varen en je denkt bij jezelf: zal ik het vragen? Lijkt meteen zo uitsloverig, maar even afwachten. Laat die schipper nou bij zichzelf denken: moet ik nou iedereen orders gaan geven? Ze kunnen toch zeilen, zeiden ze. Wat ongemakkelijk draait iedereen om elkaar heen.

We tuffen de haven uit, het openstaande sluisje door en komen op het Volkerak. Tijd om de zeilen te hijsen… maar ja, we hebben wel gezellig gekletst bij de koffie, maar hoe het allemaal precies zit met die lijnen en wat de schipper nou wil bij deze manoeuvre… daar hebben we het niet over gehad. En het is inmiddels behoorlijk gaan waaien, moet er geen rif in?

Nou overdrijf ik wel een beetje hoor, want in de praktijk zal het hopelijk niet helemaal zo gaan, maar toch zit er een kern van waarheid in. Ik herinner me nog de dag dat we met de 42 voeter Van der Stadt van de zoon van neeflief van Amsterdam naar IJmuiden voeren om de volgende dag de Volvo Ocean Race binnen te halen bij Scheveningen. Neef vaart al bijna dertig jaar op zijn eigen boot met zijn vrouw, helemaal op elkaar ingespeeld. Vandaag zou hij de boot van zijn zoon naar IJmuiden varen (zoon moest nog werken). Aan boord een zwager, een dochter, een andere zoon en zijn nicht, ondergetekende. Allemaal goede zeilers. Maar toen hij de haven invoer en de box indraaide, kwam hij erachter dat er geen stootwillen uitgehangen waren en geen landvasten klaarlagen. De opstappers hadden zoiets van: nou, we horen het wel wat ie van plan is, want bemoeienis duldt ie niet en de schipper had verwacht dat we alles uit onszelf deden… want dat deed zijn vrouw ook altijd. Hij was niet gewend te vertellen wat ie van plan was. Extreem voorbeeld? Nou, het gebeurde wel. Bij elkaar een dikke honderd jaar aan zeilervaring en iedereen zat op zijn handen te wachten tot de ander initiatief toonde.  Het ging allemaal maar net goed.

Ik heb inmiddels al enkele jaren ervaring als opstapper, maar ook als schipper met opstappers toen ik nog een boot had. Wat ik er vooral van opgestoken heb? Wees duidelijk naar elkaar! Voor een schipper die opstappers meeneemt: doe een rondje boot, vertel je opstapper wat je van hem of haar verwacht, probeer erachter te komen wat de opstapper weet en kan en vooral… maak duidelijk dat het tijdens een manoeuvre gaat zoals jij dat wil, maar dat je naderhand openstaat voor positieve feedback. ‘Ik heb het altijd zo gedaan, dus is het goed’ is geen handige houding.

En de opstapper? Vraag het als je iets niet weet of vertrouwt. Zet niet uit eigen beweging na het toiletbezoek die ene afsluiter dicht die naderhand van de motorkoeling blijkt te zijn, en niet van het toilet. Vraag het. Gooi niet het voorlandvast los in de sluis omdat je denkt dat jullie gaan vertrekken, maar wacht het commando van de schipper af of vraag het. En als je opstapt om een betere zeiler te worden… wees duidelijk over wat je wil leren en oefenen. En neem een grote dosis flexibiliteit mee aan boord. Je zal allerlei uitersten tegenkomen. Van schippers die niet weten waar hun landvasten liggen (‘In die ene bakskist? Oh nee, in de ankerbak. Ook niet?’) tot schippers die het roze doekje reserveren voor het schoonmaken van de stootwillen iedere keer als ze in de bakskist verdwijnen en liefst ook als ze weer tevoorschijn gehaald moeten worden. Je zult schippers tegenkomen die manoeuvres uithalen waar de haren je van te berge rijzen en ook schippers die je in een enkele tocht dingen leren waar je de rest van je zeilcarrière profijt van hebt.

En vooral… geniet! Het is heel fijn als een schipper je de gelegenheid geeft op te stappen op zijn of haar boot en het is nog veel fijner als je elkaar iets te bieden hebt. Want ook van opstappers kun je als schipper enorm veel leren.

Ik wens iedereen een heel goed vaarseizoen!